Παρά τις συνεχείς διεκδικήσεις του αναπηρικού κινήματος στην Ελλάδα και τις προσπάθειες από μέρους της πολιτείας να εντάξει τους ανθρώπους με αναπηρία στην κοινωνική και εργασιακή ζωή, οι βασικές πολιτικές που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια ήταν αποσπασματικές και καθορίζονταν σε μεγάλο βαθμό από το παρωχημένο μοντέλο της ιατρικοποίησης της αναπηρίας, αναπαράγοντας συνθήκες αποκλεισμού.
Η διασύνδεση αναπηρίας και δομημένου περιβάλλοντος, όπως τη συζητούμε σήμερα, ήταν παντελώς απούσα και μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1980 συντελέστηκε μια ποιοτική διαφορά στην αντιμετώπιση της αναπηρίας και σημειώθηκε μια σταδιακή μετατόπιση στο κοινωνικό μοντέλο για τον σχεδιασμό κοινωνικής πολιτικής για την αναπηρία.
Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων με Αναπηρία, αν και κυρώθηκε το 2012 στην Ελλάδα, ουδέποτε έλαβε τις απαραίτητες εξειδικεύσεις και τελικά δεν εφαρμόστηκε.
Στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη Βουλή, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των εξωγενών εμποδίων και των περιορισμών, αλλά και στην εμπέδωση στην κοινωνία της αντίληψης της αναπηρίας ως κοινωνικού ζητήματος, ορίζοντας σαφώς τις υποχρεώσεις της πολιτείας, που οφείλει να μεριμνά και να διευκολύνει την εν γένει προσβασιμότητα των ατόμων στο φυσικό, δομημένο, ηλεκτρονικό και διοικητικό περιβάλλον.
Επίσης συμπεριλαμβάνονται στοιχεία θεσμικής συγκρότησης σε ανώτατο επίπεδο, ορίζεται ένας συντονιστικός μηχανισμός στην κυβέρνηση (υπό τον υπουργό Επικρατείας), ο οποίος επιφορτίζεται με την κεντρική ευθύνη συντονισμού όλων των συναρμόδιων φορέων και υπουργείων που υλοποιούν πολιτικές για την αναπηρία προκειμένου να διευκολύνονται και να εναρμονίζονται οι διαφορετικές δράσεις σε διαφορετικούς τομείς και επίπεδα κατά τη χάραξη και την παρακολούθηση των δημόσιων πολιτικών προστασίας και προαγωγής των δικαιωμάτων των ΑΜΕΑ.
Αναβαθμίζεται ο κοινωνικός ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη, που αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένη Ανεξάρτητη Αρχή και ο οποίος θα συμμετάσχει στην παρακολούθηση, προαγωγή και προστασία της εφαρμογής της Σύμβασης και ταυτόχρονα εισάγεται η διαδικασία για μια αξιόπιστη στατιστική καταγραφή δεδομένων που αφορούν τα ΑμεΑ, κάτι που είναι πάρα πολύ χρήσιμο για να σχεδιάζει κανείς πολιτικές για την αναπηρία.
Εμπεριέχονται επίσης ρυθμίσεις που διευκολύνουν τη συναλλαγή με φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, που θέτουν κριτήρια στην παραγωγή προϊόντων και στην παροχή υπηρεσιών από τη σκοπιά των ατόμων με αναπηρία και που συμβάλλουν στην πληροφόρηση και δημιουργούν νέες εκπαιδευτικές ενότητες.
Επίσης αναγνωρίζεται η ελληνική νοηματική γλώσσα ως ισότιμη με την ελληνική γλώσσα και το κράτος λαμβάνει μέτρα για την προώθησή της, καθώς και για την κάλυψη όλων των αναγκών επικοινωνίας των κωφών και βαρήκοων πολιτών, όπως η εισαγωγή υποτίτλων.
Αναγνωρίζεται η ελληνική γραφή Μπράιγ (Braille) ως μορφή επικοινωνίας των τυφλών πολιτών.
Πολύ σημαντικό σημείο είναι η επέκταση της χορήγησης ειδικής άδειας για γονείς τέκνων με σοβαρή νοητική στέρηση, σύνδρομο Down, αυτισμό, σοβαρή κινητική αναπηρία, κάτι πολύ σημαντικό για τους γονείς αυτών των παιδιών.
Οι πολιτικές για την αναπηρία και οι προσπάθειες που κάνουμε δεν είναι ευχολόγια και βεβαίως δεν αφορούν έναν μικρό πληθυσμό ανθρώπων.
Ξέρουμε ότι στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ένας στους έξι πολίτες έχει κάποια μορφή αναπηρίας από ήπια έως πολύ σοβαρή, με αποτέλεσμα ογδόντα εκατομμύρια άτομα να αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα. Επίσης, ξέρουμε ότι είναι μια κατηγορία όπου τα ποσοστά φτώχειας είναι 70% υψηλότερα από τον μέσο όρο, μαζί με την ελαττωμένη προσβασιμότητα στην απασχόληση και την εργασία.
Η κυβέρνηση, παρά τις δύσκολες δημοσιονομικές συνθήκες, έχει κάνει μια σειρά από πολύ σημαντικές προσπάθειες για να διευκολύνει τη ζωή αυτών των ανθρώπων, αυξάνοντας την πρόσληψη ανθρώπων και γονέων παιδιών με αναπηρία στο Δημόσιο σε ποσοστό 15%, ενδυναμώνοντας την ειδική εκπαίδευση, προσλαμβάνοντας πολύ περισσότερους εκπαιδευτικούς και ανοίγοντας πολύ περισσότερες ειδικές σχολικές μονάδες κατά προτεραιότητα.
Επίσης μείωσε τον ΦΠΑ στα αναπηρικά βοηθήματα και ανέκοψε τις περικοπές σε αναπηρικά επιδόματα, μετά από σκληρή διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Ακόμη, ψήφισε να μην κόβεται η αναπηρική σύνταξη σε ανθρώπους που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα και βρίσκουν κάποια εργασία.
Αναδιοργάνωσε τις δομές που παρέχουν ψυχική υγεία με την ενεργό συμμετοχή των ληπτών και ίδρυσε τα Κέντρα Παρακολούθησης Σπάνιων Νοσημάτων.
Υπάρχουν βεβαίως πολλά ακόμη σοβαρά θέματα σε εκκρεμότητα και προς άμεση επίλυση που ταλαιπωρούν σημαντικά τα ΑμεΑ, όπως η αναμόρφωση της διαδικασίας πιστοποίησης της αναπηρίας στα ΚΕΠΑ και η επικαιροποίηση του κανονισμού εκτίμησης του βαθμού αναπηρίας.
Η υλοποίηση πολιτικών για την αναπηρία με κατεύθυνση την προσβασιµότητα, τη συµµετοχή, την ισότητα, την απασχόληση, την εκπαίδευση και κατάρτιση, την κοινωνική προστασία και την υγεία αποτελεί μια διαρκή υποχρέωση της πολιτείας, αλλά και του καθενός και της καθεμιάς μας ξεχωριστά.
*βουλευτής Ιωαννίνων ΣΥΡΙΖΑ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδονευρολογίας Π.Ι.